ชัวร์ก่อนแชร์: ยา Statins ทำให้สมองเสื่อม จริงหรือ?

19 กันยายน 2568
แปลและเรียบเรียงบทความ : อดิศร สุขสมอรรถ
ตรวจทานและพิสูจน์อักษร : คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

ข้อมูลน่าสงสัย :

มีข้อมูลเท็จเกี่ยวกับ Statins ยาลดไขมันเพื่อป้องกันหลอดเลือดอุดตันเผยแพร่ในต่างประเทศ โดยอ้างว่ายา Statins คือสาเหตุการเกิดโรคอัลไซเมอร์ เนื่องจากไมอีลินซึ่งทำหน้าที่ส่งสัญญาณในระบบประสาท มีคอเลสเตอรอลเป็นส่วนประกอบสำคัญ การใช้ยา Statins ลดคอเลสเตอรอลจึงทำให้การทำงานของสมองแย่ลงนำไปสู่ภาวะสมองเสื่อม นอกจากนี้ อัลไซเมอร์ยังถือเป็นโรคใหม่ที่เพิ่งถูกค้นพบในช่วงที่มีการใช้ยา Statins อย่างแพร่หลายอีกด้วย

บทสรุป :

1.พบโรคอัลไซเมอร์ก่อนยา Statins เกือบ 100 ปี
2.แพทย์ย้ำไม่มีหลักฐานว่ายา Statins ทำให้สมองเสื่อม
3.ระดับคอเลสเตอรอลในเลือดสูงเพิ่มความเสี่ยงสมองเสื่อม

FACT CHECK : ตรวจสอบข้อเท็จจริง :

พบโรคอัลไซเมอร์ก่อนยา Statins เกือบ 100 ปี

โรคอัลไซเมอร์ ถูกค้นพบในปี 1906 โดย อาโลอิส อัลไซเมอร์ นักพยาธิวิทยาชาวเยอรมัน

เกิดจากการสะสมโปรตีนผิดปกติ 2 ชนิดในสมอง คือ เบต้าอะไมลอยด์ (Beta-amyloid) ที่สะสมเป็นพลัคนอกเซลล์ประสาท และ โปรตีนทาว (Tau) ที่สะสมเป็นเส้นใยพันกันภายในเซลล์ประสาท

การสะสมของโปรตีนเหล่านี้ทำลายเซลล์สมอง ส่งผลให้ความจำและความคิดถอยลงในที่สุด

ส่วน Statins เริ่มคิดค้นโดยนักวิทยาศาสตร์ชาวญี่ปุ่นในทศวรรษที่ 1970s และเริ่มใช้อย่างแพร่หลายหลังทศวรรษ 1990s เป็นต้นมา เท่ากับว่าโรคอัลไซเมอร์ถูกค้นพบก่อนการใช้ยา Statins เกือบศตวรรษ

ยา Statins กับความเสี่ยงสมองเสื่อม

ความกังวลเรื่องยา Statins กับภาวะสมองเสื่อม ถูกพูดถึงอย่างแพร่หลายในปี 2012 เมื่อองค์การอาหารและยาสหรัฐอเมริกา (FDA) เพิ่มคำเตือนในฉลากยา Statins ถึงอาการข้างเคียงเกี่ยวกับการสูญเสียความทรงจำและอาการสับสนในผู้ใช้ยาบางส่วน

แม้ FDA จะย้ำว่าเป็นอาการที่ไม่รุนแรงและจะหายเมื่อหยุดใช้ยา แต่ความเชื่อว่ายา Statins เพิ่มความเสี่ยงสมองเสื่อมก็ถูกเผยแพร่จนสร้างความเข้าใจผิดในวงกว้างนับแต่นั้น

แพทย์ย้ำไม่มีหลักฐานว่ายา Statins ทำให้สมองเสื่อม

สมาคมโรคหัวใจแห่งสหรัฐอเมริกา (AHA) เผยแพร่แถลงการณ์ในปี 2019 เรื่องไม่พบหลักฐานว่ายา Statins ทำให้ผู้ใช้ยามีอาการหลงลืมหรือมีอาการสับสน ซึ่งเป็นอาการที่พบได้ทั่วไปในประชากรวัยกลางคนและผู้สูงอายุ ไม่ว่าจะใช้ยา Statins หรือไม่

การทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุมไม่พบว่า การใช้ยา Statins เพิ่มความเสี่ยงสมองเสื่อม

งานวิจัยปี 2002 ในสหราชอาณาจักรกับกลุ่มตัวอย่างอายุ 40-82 ปี จำนวน 25,000 ราย แบ่งเป็นกลุ่มที่ใช้ยา Statins เป็นเวลา 3 ปี 5 ปี และกลุ่มที่ไม่ใช้ยา พบว่าการทำงานของสมองของทั้ง 3 กลุ่มไม่มีความแตกต่างกัน

ข้อมูลปี 2014 ของสมาคม National Lipid Association ในสหรัฐฯ สรุปว่า แม้จะพบปัญหาด้านความทรงจำในกลุ่มผู้ใช้ยา Statins บางราย แต่หลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่เชื่อมโยงปัญหาทางสมองกับยา Statins ขาดหลักฐานที่ชัดเจนหรือไม่พบความสัมพันธ์ใด ๆ

ดร.คริสโตเฟอร์ แคนนอน แพทย์โรคหัวใจ ศาสตราจารย์คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยฮาเวิร์ด อธิบายว่า ความกังวลเริ่มขึ้นเมื่อผู้ใช้ยาหลายรายแจ้งไปทาง FDA ว่าตนมีปัญหาด้านความทรงจำหลังใช้ยา Statins แต่ข้อมูลขาดความน่าเชื่อถือ เพราะบางรายมีอาการหลงลืมหลังจากใช้ยาไปแค่วันเดียว เทียบกับงานวิจัยกับกลุ่มตัวอย่างนับหมื่นรายไม่พบว่ายา Statins ส่งผลกระทบต่อความคิดหรือความทรงจำแก่ผู้ใช้ยา

ระดับคอเลสเตอรอลในเลือดต่างจากระดับคอเลสเตอรอลในสมอง

ส่วนการอ้างว่าการลดคอเลสเตอรอลในร่างกาย จะทำให้การทำงานของระบบประสาทแย่ลง เพราะไมอีลินซึ่งทำหน้าที่ส่งสัญญาณในระบบประสาท มีส่วนประกอบสำคัญคือคอเลสเตอรอล ถือเป็นการอ้างที่ขัดกับข้อมูลทางการแพทย์หลายข้อ

1.ส่วนประกอบสำคัญของไมอีลินคือไขมันและโปรตีน

ไมอีลิน คือเยื่อหุ้มเส้นใยประสาท ช่วยให้เซลล์ประสาทส่งสัญญาณอย่างมีประสิทธิภาพ มีส่วนประกอบหลักเป็นไขมันประมาณ 70% โดยครึ่งหนึ่งคือคอเลสเตอรอล ส่วนที่เหลือประมาณ 20-30% คือส่วนประกอบของโปรตีน

2.สมองผลิตคอเลสเตอรอลโดยไม่พึ่งคอเลสเตอรอลจากอาหาร

ขณะที่ระดับคอเลสเตอรอลในเลือด มีที่มาจากการผลิตในร่างกายมนุษย์ (80%) และจากแหล่งอาหาร (20%) แต่สมองสามารถผลิตคอเลสเตอรอลได้เองโดยไม่พึ่งพาคอเลสเตอรอลจากแหล่งอาหาร และมีกลไกควบคุมการเผาผลาญคอเลสเตอรอลด้วยตนเอง

ดังนั้นจึงไม่มีหลักฐานว่า การควบคุมระดับคอเลสเตอรอลในเลือดจะส่งผลต่อระดับคอเลสเตอรอลในสมองตามที่กล่าวอ้าง

ระดับคอเลสเตอรอลในเลือดสูงเพิ่มความเสี่ยงสมองเสื่อม

ยังมีการแชร์ข้อมูลผิด ๆ ว่า การบริโภคอาหารคอเลสเตอรอลปริมาณสูง (Cholesterol-Rich Diet) ช่วยป้องกันโรคสมองเสื่อมและโรคอัลไซเมอร์ เพราะแท้จริงแล้ว มีหลักฐานมากมายยืนยันว่าคอเลสเตอรอลในเลือดสูงเพิ่มความเสี่ยงโรคสมองเสื่อมและโรคอัลไซเมอร์อย่างชัดเจน

บางงานวิจัยยังพบว่าการลดปริมาณคอเลสเตอรอลในเลือดช่วยลดความเสี่ยงโรคสมองเสื่อมและโรคอัลไซเมอร์ได้อีกด้วย

งานวิจัยปี 2013 ที่ศึกษาการทดลองทางคลินิก 8 งานทดลองกับอาสาสมัคร 23,000 รายที่มีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจและใช้ยา Statins ระหว่าง 3-25 ปี พบว่ากลุ่มที่ใช้ยา Statins ลดความเสี่ยงเป็นโรคสมองเสื่อมในบั้นปลายชีวิตมากกว่าผู้ไม่ใช้ยา 29%

แต่ประโยชน์ของการใช้ยา Statins เพื่อป้องกันโรคสมองเสื่อมจะไม่ได้ผล ในผู้ที่แสดงอาการของโรคอัลไซเมอร์ในระยะเริ่มต้นแล้ว

ระดับคอเลสเตอรอลกับภาวะสมองเสื่อมยังต้องศึกษาเพิ่มเติม

อาจมีปัจจัยนอกเหนือจากระดับคอเลสเตอรอลและการใช้ยา Statins ที่ส่งผลต่อภาวะสมองเสื่อม เพราะผู้ป่วยที่มีคอเลสเตอรอลในเลือดสูงหรือกลุ่มที่ใช้ยา Statins อาจมีความเสี่ยงต่ออาการความจำเสื่อมจากโรคประจำตัวอื่น ๆ เช่น ความดันโลหิตสูงและโรคเบาหวาน จึงเป็นเรื่องยากที่จะสรุปว่าอาการดังกล่าวเกิดจากระดับคอเลสเตอรอล การใช้ยา หรือโรคประจำตัวอื่น ๆ ของผู้ใช้ยา

นอกจากนี้ คุณสมบัติอื่น ๆ ของยา Statins นอกจากการควบคุมระดับคอเลสเตอรอลในเลือด เช่น ลดการอักเสบในหลอดเลือด ช่วยรักษาสมดุลระหว่างอนุมูลอิสระและสารต้านสารอนุมูลอิสระในร่างกาย และการส่งเสริมระบบภูมิคุ้มกัน อาจช่วยลดความเสี่ยงการเป็นโรคสมองเสื่อมและโรคอัลไซเมอร์ได้เช่นกัน

ข้อมูลอ้างอิง :

https://healthfeedback.org/claimreview/clinical-trials-show-no-association-between-cholesterol-lowering-drugs-and-alzheimers-memory-loss/
https://fullfact.org/health/cholesterol-PCI-statins/
https://www.health.harvard.edu/heart-health/4-myths-about-statins
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/high-blood-cholesterol/in-depth/statin-side-effects/art-20046013