ชัวร์ก่อนแชร์ FACTSHEET : ‘ตับพัง’ กับการกินสมุนไพร

บนสื่อสังคมออนไลน์มีหลากหลายข้อสงสัยเกี่ยวกับอาการตับพัง “ตับพัง” คืออะไร มีอาการอย่างไร และการกินสมุนไพรจะส่งผลเสียต่อตับหรือไม่ ?

🎯 ตรวจสอบข้อเท็จจริงและคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ ศ.ดร.นพ.ปิยะวัฒน์ โกมลมิศร์ ศูนย์ความเป็นเลิศทางการแพทย์ด้านโรคตับ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย

“ตับ” เป็นอวัยวะที่สำคัญ เวลากินอะไรก็ตาม มีการย่อยในกระเพาะอาหาร หลอดเลือดในทางเดินอาหารจะนำสารอาหารเข้าไปสู่ตับ ถ้าตับเกิดแพ้สารอาหารเรียกกันว่า “ตับอักเสบ”

ตับอักเสบ ไม่แสดงอาการ ?

เนื่องจากตับเป็นอวัยวะขนาดใหญ่ หนักประมาณ 1 กิโลกรัม เวลาตับเกิดการอักเสบ หรือเกิดการทำลายไปบางส่วนก็จะมีการทำงานทดแทนกันได้

ตับของคนเราเกิดการอักเสบมักจะไม่มีอาการ ทำให้ไม่รู้ตัวว่าตับในร่างกายเกิดการอักเสบ

ถ้าตับถูกทำลายไปมาก ๆ ก็อาจเริ่มมีอาการเพลีย ไม่ค่อยมีแรง เหนื่อยง่าย มีปัสสาวะสีเหลืองเข้มขึ้น ถ้าสังเกตดี ๆ พอเหลืองมาก ๆ จะสังเกตที่ตาขาวก็จะเหลืองขึ้น ที่บอกว่าถ้ามีโรคตับแล้วก็จะมีตัวเหลืองตาเหลือง (ดีซ่าน)

อาการหลัก ๆ ในคนที่เป็นโรคตับรุนแรง เลือดจะไม่แข็งตัว หรือเลือดแข็งตัวผิดปกติ และมีเลือดออกตามร่างกาย บางคนเกิดอาการสับสน ซึม จนถึงขั้นหมดสติ หรืออารมณ์แปรเปลี่ยนไป อาจจะมีขาบวม ท้องบวม มีน้ำในท้อง เหล่านี้เป็นอาการหลัก ๆ

ถ้าเป็นโรคชนิดเฉียบพลันรุนแรงจริง ๆ อาจจะเสียชีวิตภายในระยะเวลา 1-2 สัปดาห์ แต่ส่วนใหญ่แล้ว 1 พันคนอาจจะเกิดอาการรุนแรงไม่กี่คน และคนส่วนใหญ่มักจะไม่มีอาการ

การกินสมุนไพรส่งผลต่อตับอย่างไร ?

คนที่กินสมุนไพรเข้าไปประมาณ 1-2 สัปดาห์ ก็จะเกิดภาวะตับอักเสบขึ้น หรืออาจจะยาวกว่านั้นก็ได้ แล้วแต่สารที่กินเพราะแต่ละคนตอบสนองกับสมุนไพรไม่เหมือนกัน เมื่อมีตับอักเสบแล้วค่าตับก็จะสูงขึ้น หลังจากนั้นประมาณ 1-2 สัปดาห์ก็จะเริ่มแสดงอาการ แต่ถ้าหยุดยาสมุนไพรค่าตับก็จะเริ่มดีขึ้น ใช้ระยะเวลาประมาณ 1 สัปดาห์เป็นต้นไปจนถึงเป็นเดือน หลังจากนั้นก็จะค่อย ๆ ดีขึ้นไป

กรณีกินสมุนไพร มีหลายคนกังวลว่า “กินยาฟ้าทะลายโจร จะทำให้ตับพัง”

เรื่อง “ฟ้าทะลายโจร” อาจจะไม่ได้ป้องกันการติดเชื้อไวรัส จึงไม่ควรจะใช้ฟ้าทะลายโจรเพื่อป้องกันโรค หรือกินติดต่อกันนานหลายวัน แต่ควรกินเฉพาะช่วงสั้น ๆ เพราะถ้าเกิดปัญหากับตับขึ้นจริง ๆ หยุดยาปั๊บที่ 5 วัน ตับก็มักจะดีขึ้นภายใน 1 สัปดาห์ ถึง 1 เดือนได้เองอยู่แล้ว

ยาสมุนไพรที่ใช้กันในประเทศไทย อย่าง “ฟ้าทะลายโจร” ก็ไม่ได้อันตรายมาก งานวิจัยฟ้าทะลายโจรส่วนใหญ่จะชี้ให้เห็นว่าเป็นการลดการอักเสบเพื่อป้องกันตับด้วยซ้ำไป (ใช้ในขนาดที่พอเหมาะ) แต่ก็มีงานวิจัยที่ชี้ชัดว่าถ้าได้รับฟ้าทะลายโจรขนาดที่มากเกินไปก็อาจจะทำให้ค่าตับสูงขึ้นได้

สิ่งที่น่ากังวลกว่าคือได้กินสมุนไพรฟ้าทะลายโจร “ของจริง” หรือไม่ ?

ปัจจุบัน มีผู้ผลิต “ฟ้าทะลายโจร” จำหน่ายจำนวนมาก และสิ่งที่ได้มานั้น “ฟ้าทะลายโจรจริงหรือไม่”

มีข่าวออกมาว่ามี “ฟ้าทะลายโจร” ผสม “บอระเพ็ด”

ตัวที่อันตรายคือ“บอระเพ็ด” เพราะมีรายงานว่าบอระเพ็ดที่พบนั้นสามารถทำให้ตับวายอย่างรุนแรงจนถึงเสียชีวิตได้

ดังนั้น สิ่งที่สำคัญคือการไม่กินสมุนไพรต่าง ๆ ในระยะเวลานานเกินไป เพราะกินช่วงสั้น ๆ ไม่น่ากังวลมาก แต่ขอให้มั่นใจว่าสมุนไพรฟ้าทะลายโจรสกัดมาอย่างเหมาะสม ไม่ปนเปื้อนสารอื่น ๆ

คนที่มีปัญหาเกี่ยวกับตับอยู่แล้ว จะกินยาหรือสมุนไพรอะไร ควรปรึกษาแพทย์ก่อน ?

คนที่เป็นโรคตับต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ การกินยาสมุนไพรโดยที่ไม่รู้ว่ามีองค์ประกอบอะไรอยู่บ้าง ถ้ามีอะไรก็ตามไปทำลายตับเพิ่มขึ้นอีกนิดเดียวตับก็จะทรุดลงอย่างรวดเร็ว

ดังนั้น เพื่อความปลอดภัย ถ้ามีคนแนะนำให้กินสมุนไพร แต่ยังไม่มั่นใจขอให้ปรึกษาแพทย์ที่ดูแลอยู่

การกินผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ควรหมั่นสังเกตตัวเองเป็นประจำ เพราะหากเกิดผลข้างเคียงใด ๆ จะทำให้รักษาได้ทันท่วงที

สัมภาษณ์โดย ณัฐวัฒน์ จิตรมั่น

เรียบเรียงโดย คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

ดูเพิ่มเติมรายการชัวร์ก่อนแชร์ FACTSHEET : ‘ตับพัง’ กับการกินสมุนไพร