ชัวร์ก่อนแชร์ : วัคซีนไข้หวัดใหญ่ ทำให้เกิดลิ่มเลือดในสมอง ญี่ปุ่นไม่บังคับประชาชนฉีดแล้ว จริงหรือ ?

ตามที่บนสื่อสังคมออนไลน์มีการเผยแพร่วิดีโอคำแนะนำข้อควรระวังในการฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ โดยอ้างว่าเมื่อฉีดวัคซีนแล้วจะขึ้นสมอง เป็นลิ่มไปอุดในสมอง ทำลายระบบประสาท และรัฐบาลญี่ปุ่นไม่บังคับให้ประชาชนฉีดวัคซีนอีกต่อไป นั้น

บทสรุป : ไม่จริง ไม่ควรแชร์ต่อ วัคซีนไข้หวัดใหญ่ไม่ทำให้เกิดลิ่มเลือดในสมอง ตรงกันข้าม การติดเชื้อไข้หวัดใหญ่อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนเหล่านี้ และญี่ปุ่นไม่มีนโยบายบังคับฉีดวัคซีนทุกชนิดอยู่แล้ว

FACT CHECK : ตรวจสอบข้อเท็จจริง :

ศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์ ตรวจสอบพบว่า วิดีโอคำดังกล่าวเป็นคำแนะนำเกี่ยวกับข้อควรระวังในการฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ โดยอ้างว่าเมื่อฉีดวัคซีนแล้วจะขึ้นสมอง เป็นลิ่มไปอุดในสมอง ทำให้ประสาทเพี้ยน คล้ายกับเหตุการณ์ลิ่มเลือดอุดตันในสมองที่พบมากในช่วงการระบาดของโควิด โดยผู้พูดกล่าวว่า การติดไข้หวัดใหญ่ไม่ใช่เรื่องใหญ่โต หากดูแลรักษาตัวเองดี ไข้หวัดใหญ่ก็จะไม่ติด และรัฐบาลญี่ปุ่นไม่มีการบังคับให้ประชาชนฉีดวัคซีน ทั้งนี้ คลิปวิดีโอดังกล่าวมีการเผยแพร่และส่งต่อในสังคมออนไลน์เป็นจำนวนมาก

วัคซีนไข้หวัดใหญ่ไม่ทำให้เกิดลิ่มเลือดในสมอง

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายแพทย์พิสนธิ์ จงตระกูล ประธานคณะทำงานสร้างความเข้มแข็งประชาชนด้านการใช้ยาอย่างสมเหตุผล (สยส.) และคณะทำงานด้านวิชาการเพื่อการใช้ยาอย่างสมเหตุผลแพทยสภา ให้ข้อมูลผ่านรายการ FM91 ก้าวทันโรคกับแพทยสภา เมื่อวันที่ 29 กรกฎาคม พ.ศ. ​2568 ว่า ข้อมูลที่ว่าการฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่จะทำให้เกิดลิ่มเลือดในสมองนั้นไม่เป็นความจริง วัคซีนไม่ทำให้เกิดลิ่มเลือด ตรงกันข้าม การติดเชื้อไข้หวัดใหญ่ต่างหากที่เพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนเหล่านี้

ทั้งนี้  ข้อห้ามใช้ของวัคซีนไข้หวัดใหญ่มีเพียงกรณีเดียวคือผู้ที่มีประวัติแพ้วัคซีนหรือส่วนประกอบของวัคซีนอย่างรุนแรงเท่านั้น และอาการไม่พึงประสงค์ที่พบบ่อย คือ อาการเฉพาะที่บริเวณที่ฉีด เช่น บวม แดง หรือปวด ซึ่งจะหายได้เองภายใน 2 วัน ในเด็กเล็กอาจมีอาการหงุดหงิดหรือเบื่ออาหารบ้าง แต่ผลข้างเคียงที่รุนแรงนั้นพบได้น้อยมาก เช่น 1 ในล้าน ควรพักสังเกตอาการประมาณ 30 นาทีหลังฉีด เพื่อเฝ้าระวังอาการแพ้หรืออาการไม่พึงประสงค์ที่อาจเกิดขึ้น

ญี่ปุ่นไม่มีนโยบายบังคับฉีดวัคซีนทุกชนิดอยู่แล้ว

ข้อมูลที่อ้างว่า ประเทศญี่ปุ่นเริ่มฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ครั้งแรกในปี 1984 โดยมีกลุ่มเสี่ยงคือ เด็กและผู้สูงอายุ หลังจากการฉีดวัคซีนทั่วประเทศในญี่ปุ่น มีเด็ก 2 คนกระโดดตึกเสียชีวิตโดยไม่ทราบสาเหตุ การสืบสวนพบว่าเด็กทั้งสองคนปกติและแข็งแรงดี เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นหลังการฉีดวัคซีน กระทรวงสาธารณสุขของญี่ปุ่นในขณะนั้นจึงออกมาขอโทษประชาชน และประกาศว่าจะไม่บังคับการฉีดวัคซีนอีกต่อไป โดยการฉีดวัคซีนจะเป็นเรื่องส่วนตัว นั้น

จากการสืบค้นข้อมูลจากเว็บไซต์ทางการของ กระทรวงสาธารณสุข แรงงาน และสวัสดิการ (Ministry of Health, Labour and Welfare – MHLW) ของรัฐบาลญี่ปุ่น, National Library of Medicine และ ScienceDirect พบว่า ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1976 ถึงปี ค.ศ. 1994 โรคไข้หวัดใหญ่ถูกบรรจุอยู่ในพระราชบัญญัติวัคซีนป้องกันโรคของญี่ปุ่น ซึ่งกำหนดให้เด็กทุกคนอายุ 7–15 ปี ต้องได้รับวัคซีนป้องกันโรคนี้ กฎหมายดังกล่าวมีจุดมุ่งหมายเพื่อควบคุมการระบาดของไข้หวัดใหญ่ในชุมชนทั้งหมด โดยการลดการแพร่เชื้อในโรงเรียน

อย่างไรก็ตาม ในปี ค.ศ. 1979 มีรายงานว่าเด็กอายุ 7 ปี ป่วยหลังจากได้รับวัคซีน เหตุการณ์นี้ รวมกับข้อมูลด้านลบที่รายงานเกี่ยวกับประสิทธิผลในการป้องกันโรค ทำให้หลายคนเริ่มสงสัยในประสิทธิภาพของวัคซีน

ต่อมา การฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่จึงกลายเป็นความสมัครใจ หลังการแก้ไข พระราชบัญญัติวัคซีนป้องกันโรค ในปี 1994 โดยได้กำหนดประเภทของการฉีดวัคซีนไว้ 2 ประเภท คือ การฉีดวัคซีนตามปกติ (Routine Vaccinations) และ การฉีดวัคซีนโดยสมัครใจ (Voluntary Vaccinations)  ซึ่งวัคซีนไข้หวัดใหญ่จัดอยู่ในประเภทการฉีดวัคซีนโดยสมัครใจ

นอกจากนี้ คุณอดิศร สุขสมอรรถ Fact Checker ศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์ เคยให้ข้อมูลเกี่ยวกับการฉีดวัคซีนของประเทศญี่ปุ่น ในรายการ “ชัวร์ก่อนแชร์ LIVE Retrovert” เมื่อวันที่ 9 มีนาคม พ.ศ. 2567 เกี่ยวกับข่าวปลอมที่อ้างว่าประเทศญี่ปุ่นยกเลิกการบังคับฉีดวัคซีนเพราะทำให้เกิดโรคหัวใจ ซึ่งไม่เป็นความจริง โดยระบุว่า ญี่ปุ่นไม่มีนโยบายบังคับฉีดวัคซีนทุกชนิดอยู่แล้ว ตามรายงานของสำนักข่าว Japan Times ระบุว่าหลังยุคสงครามโลกครั้งที่ 2 กฎหมายรัฐธรรมนูญญี่ปุ่นให้ความสำคัญกับสิทธิและเสรีภาพของประชาชนอย่างมาก จึงไม่มีคำสั่งบังคับฉีดวัคซีน สวมหน้ากาก หรือแม้กระทั่งล็อกดาวน์ แม้ในช่วงการแพร่ระบาดของโควิด-19 ก็ตาม

เด็กไม่ได้จบชีวิตเพราะวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่

สถาบันวัคซีนแห่งชาติ ได้ตรวจสอบข้อมูลดังกล่าว พบว่า ข้อมูลที่ระบุว่าการฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ เชื่อมโยงกับการจบชีวิตตนเองโดยไม่ทราบสาเหตุของวัยรุ่น 2 รายในญี่ปุ่นนั้น ไม่ได้เกี่ยวข้องกับวัคซีนไข้หวัดใหญ่แต่อย่างใด 

เหตุการณ์ที่ถูกอ้างถึงเกิดขึ้นในปี 2007 ที่ประเทศญี่ปุ่น มีผู้ป่วยไข้หวัดใหญ่วัยรุ่น 2 ราย (เด็กอายุ 14 และ 16 ปี) เกิดพฤติกรรมแปลก กระโดดตกจากอาคารเสียชีวิต หลังได้รับ oseltamivir (Tamiflu) เพื่อรักษาโรค 

เด็กที่จบชีวิต เป็นผู้ป่วยไข้หวัดใหญ่ และได้รับ “ยา” เพื่อรักษา ไม่ใช่วัคซีน ซึ่งภายหลังการตรวจสอบพบว่า สาเหตุการเสียชีวิตที่แท้จริงเกิดจาก “ภาวะสมองอักเสบจากไข้หวัดใหญ่ (flu encephalopathy)” ที่ทำให้ผู้ป่วยมีพฤติกรรมผิดปกติ เช่น สับสน หวาดกลัว หรือกระทำรุนแรงโดยไม่รู้ตัวได้ แม้จะไม่ได้รับยาใด ๆ

แม้ว่า สาเหตุของพฤติกรรมทำร้ายตนเองอาจมาจากสมองอักเสบจากโรคไข้หวัดใหญ่ไม่ใช่ยา แต่กระทรวงสาธารณสุขญี่ปุ่นก็ได้ออกประกาศ “Yellow Letter” ห้ามใช้ oseltamivir ในกลุ่มอายุ 10–19 ปี ยกเว้นกรณีที่มีภาวะเสี่ยงสูงมาก และแนะนำให้ใช้ oseltamivir อย่างระมัดระวัง ไม่ให้ใช้ oseltamivir ในวัยรุ่นทั่วไป พร้อมเน้นย้ำให้ผู้ปกครองดูแลบุตรหลานอย่างใกล้ชิด

หากได้รับอะไรมา อย่าเพิ่งแชร์ต่อ ส่งมาตรวจสอบได้ที่ “ศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์”

15 สิงหาคม 2568
ศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์
สำนักข่าวไทย อสมท
ตรวจสอบข้อเท็จจริง โดย นัฐภรณ์ ผลพฤกษา

อ้างอิง
ญี่ปุ่นยกเลิกบังคับฉีดวัคซีน เพราะทำให้เกิดโรคหัวใจ จริงหรือ ? | ชัวร์ก่อนแชร์ LIVE Retrovert

วัคซีนไข้หวัดใหญ่ ฉีดแล้วดีปลอดภัยไว้ใจได้ : FM91 ก้าวทันโรคกับแพทยสภา : 29 กรกฎาคม 2568

สถาบันวัคซีนแห่งชาติ

https://www.facebook.com/share/p/19cNaNVG7c

Yoshio Hirota. History of influenza vaccination programs in Japan

https://www.mhlw.go.jp/stf2/shingi2/2r9852000000s2dr-att/2r9852000000s2n0.pdf?utm_source=chatgpt.com

History of influenza vaccination programs in Japan

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0264410X08007822?utm_source=chatgpt.com

Influenza vaccination coverage in Japan

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7135324

Vaccinations, Japan Health Policy NOW

https://japanhpn.org/en/vaccinations-2/