ชัวร์ก่อนแชร์ : “คอมบูชา” สารพัดประโยชน์ ดื่มอย่างไร ?

🎯 ตามที่มีการแชร์ว่า “คอมบูชา ชาหมักที่ไม่เพียงให้ประโยชน์เหมือนชา แต่ยังอุดมด้วยคุณค่า ทั้งโพรไบโอติก สารต้านอนุมูลอิสระ ป้องกันแบคทีเรีย ควบคุมระดับน้ำตาล และป้องกันมะเร็ง”นั้น

📌 บทสรุป :  ❌ จริงบางส่วน ไม่ควรแชร์  ❌

👉 ศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์ตรวจสอบกับผู้เชี่ยวชาญ ดร.ประมวล ทรายทอง ฝ่ายจุลชีววิทยาประยุกต์ และรองผู้อำนวยการฝ่ายวิจัย สถาบันค้นคว้าและพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหาร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ปัจจุบัน การศึกษาเรื่อง “คอมบูชา” อยู่ในระดับห้องทดลองและสัตว์ทดลอง ยังไม่มีการศึกษาในระดับมนุษย์ แม้จะได้ผลดีในระดับสัตว์ทดลอง ก็ไม่ได้หมายความว่าผลการศึกษาในระดับมนุษย์ จะให้ผลไปในทิศทางเดียวกัน

👉 “คอมบูชา” มีความเป็นมาอย่างไร ?

ประวัติความเป็นมาของเครื่องดื่มชาหมักค่อนข้างยาวนาน มีต้นกำเนิดจากประเทศจีน สมัยของราชวงศ์ฉิน หรือประมาณ 2,000 ปีมาแล้ว

มีความเชื่อว่าคอมบูชาเป็นยาอายุวัฒนะที่ผลิตเพื่อถวายให้กับจิ๋นซีฮ่องเต้ และบันทึกสรรพคุณหลากหลายไว้ในตำรายาจีนแผนโบราณที่มีอายุมากกว่า 5,000 ปี

ถึงแม้ต้นกำเนิดจะมาจากประเทศจีน แต่คอมบูชากลับได้รับความนิยมอย่างมากในญี่ปุ่น เมื่อแพทย์ชาวเกาหลีนำคอมบูชาถวายการรักษาอาการเกี่ยวกับระบบย่อยอาหารของสมเด็จพระจักพรรดิแห่งญี่ปุ่นจนหายเป็นปกติ

หลังจากเข้าสู่ยุคสงครามโลกครั้งที่ 2 คอมบูชาก็ค่อย ๆ ถูกลืมเลือนไป จนกระทั่งมีนักวิทยาศาสตร์จาก​​สวิตเซอร์แลนด์ได้นำคอมบูชามาทำการศึกษาใหม่อีกครั้ง ถึงประโยชน์ที่มีต่อร่างกาย จนกระทั่งในช่วงปี พ.ศ. 2533 คอมบูชาเป็นที่รู้จักอีกครั้งและได้รับความนิยมในหลายประเทศโซนยุโรป อเมริกาเหนือ และออสเตรเลีย รวมถึงประเทศไทยด้วย

👉 “คอมบูชา” เกี่ยวข้องกับใบชา มากน้อยขนาดไหน ?

คนส่วนหนึ่งเข้าใจผิดเกี่ยวกับคอมบูชา (kombucha) ว่าทำมาจากสาหร่ายคอมบุ ที่นิยมนำมาใส่ในซุปต่าง ๆ ของญี่ปุ่น

ความจริงแล้ว “คอมบูชา” หรือเรียกอีกอย่างว่า “ชาหมัก” เกิดจากการนำชาดำหรือชาเขียว ปริมาณไม่เกิน 2% มาต้มให้เป็นน้ำชา จากนั้นเติมน้ำตาลและจุลินทรีย์ SCOBY (symbiotic culture of bacteria and yeast) ซึ่งมีลักษณะเป็นแผ่นวุ้นหนา ๆ ประกอบด้วยแบคทีเรียและยีสต์ ทำการหมักในโหลหรือขวดแก้ว วางในที่ร่ม ประมาณ 7–21 วันก็สามารถนำมาดื่มได้

รสชาติของคอมบูชาเปรี้ยว หวานเล็กน้อย ได้ความซ่าจากคาร์บอนไดออกไซด์ และมีแอลกอฮอล์เล็กน้อย

คอมบูชามีฤทธิ์เป็นกรด องค์ประกอบหลักเป็นกรดน้ำส้ม กรดอินทรีย์ชนิดต่าง ๆ ที่เกิดจากกระบวนการหมักสารสำคัญจากชาและส่วนผสมอื่น ๆ ที่เติมลงไปในการหมัก

👉 คนปกติทั่วไป ดื่มคอมบูชาได้มั้ย ดื่มแล้วเกิดประโยชน์ต่อร่างกายอย่างไร ?

“คอมบูชา” เป็นเครื่องดื่มหมักที่ดื่มได้ทุกเพศวัย ผ่านกระบวนการหมักและใช้ชาเป็นวัตถุดิบในการหมัก ทำให้ผลิตภัณฑ์ที่ได้มีคุณสมบัติช่วยเสริมสุขภาพด้านต่าง ๆ เช่น ปรับสมดุลในร่างกาย ช่วยย่อยอาหาร ลดอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ เสริมสร้างการทำงานให้กับตับ ขับสารพิษออกจากตับ และมีสารต้านอนุมูลอิสระที่ได้จากชา

นอกจากนี้ องค์ประกอบหลักคือกรดอะซีติกหรือกรดน้ำส้ม มีคุณสมบัติยับยั้งการเจริญของเชื้อจุลินทรีย์ที่เป็นอันตรายต่อร่างกายได้อีกด้วย รวมถึงมีสารอาหารที่จำเป็นให้กับร่างกาย

ดังนั้น สามารถดื่มคอมบูชาได้โดยไม่มีข้อจำกัดในคนปกติทั่วไป แต่ไม่แนะนำสำหรับคนที่กำลังตั้งครรภ์ ผู้ที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง และเด็กอายุต่ำกว่า 5 ขวบ เนื่องจากความเป็นกรดของคอมบูชา กาเฟอีน และแอลกอฮอล์ที่เกิดขึ้นในผลิตภัณฑ์อาจมีผลกระทบต่อสุขภาพได้

ใครที่กำลังสนใจดื่มคอมบูชา ต้องเลือกซื้อจากแหล่งผลิตที่ไว้ใจได้ มาตรฐานการผลิต สะอาด ปลอดภัย เพราะขั้นตอนการหมักมีความสำคัญคือต้องสะอาด ไม่เกิดการปนเปื้อน ภาชนะบรรจุต้องสะอาด เพราะถ้าดื่มคอมบูชาที่ไม่ได้คุณภาพอาจส่งผลต่อระบบย่อยอาหาร เช่น ปวดท้อง ท้องเสีย เกิดการติดเชื้อในทางเดินอาหาร หรือเกิดอาการแพ้ จากประโยชน์ที่ได้รับอาจจะกลายเป็นส่งผลเสียต่อร่างกายแทนได้

👉 คนที่มีปัญหาสุขภาพ ดื่มคอมบูชาแล้วช่วยให้อาการดีขึ้น จริงหรือ ?

ยังไม่มีงานวิจัยที่ยืนยันชัดเจนว่าผู้ที่มีปัญหาสุขภาพต่าง ๆ เมื่อดื่มคอมบูชาแล้วจะช่วยให้ร่างกายดีขึ้นหรือหายจากโรคได้ ซึ่งส่วนใหญ่เกิดจากความเชื่อ มีความรู้สึกคล้อยตามหรือเกิดอุปาทานชั่วคราวว่าดื่มคอมบูชาแล้วรู้สึกดีขึ้นจากโรคหรืออาการที่เป็นอยู่

คอมบูชาเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีรสเปรี้ยว ขณะดื่มจะทำให้รู้สึกสดชื่น กระปรี้กระเปร่า เหมือนมีเรี่ยวแรงเพิ่มขึ้นนั่นเอง แต่คอมบูชาไม่ได้มีคุณสมบัติรักษาโรคโดยตรง แต่มีส่วนช่วยปรับสมดุลของระบบต่าง ๆ ในร่างกายโดยเฉพาะอย่างยิ่งระบบย่อยอาหารและลำไส้

👉 ที่บอกว่าคอมบูชามีโพรไบโอติก แก้ได้สารพัดโรค เช่น โรคระบบหัวใจและหลอดเลือด มะเร็งลำไส้ หอบหืด แพ้ภูมิคุ้มตัวเอง กล้ามเนื้ออักเสบและเพลียเรื้อรัง จริงหรือ ?

คอมบูชาเป็นเครื่องดื่มที่เกิดขึ้นจากการนำชามาหมักด้วยเชื้อจุลินทรีย์กลุ่มที่ดีต่อสุขภาพของผู้บริโภค แต่อาจจะไม่ใช้เชื้อโพรไบโอติกอย่างที่มีการกล่าวอ้าง

ดังนั้น อาจจะพูดได้ว่าคอมบูชาเป็นเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพชนิดหนึ่งเท่านั้น ไม่มีคุณสมบัติในการรักษาโรคหรือเป็นยาสารพัดโรค เพียงเเต่ช่วยปรับสมดุลให้ร่างกายเข้าสู่สภาวะที่สมดุลมากยิ่งขึ้น เมื่อร่างกายเข้าสู่สภาวะสมดุลแล้วก็จะส่งผลต่อระบบภูมิคุ้มกันที่ดี และทำให้คนที่ดื่มคอมบูชารู้สึกถึงสุขภาพร่างกายที่เเข็งเเรงขึ้นนั่นเอง

👉 คอมบูชามีสารต้านอนุมูลอิสระ สารโพลีฟีนอล และกรดอะซีติก ลดความเสี่ยงการเกิดโรคหัวใจ ช่วยควบคุมและลดระดับน้ำตาลในเลือด ป้องกันการเติบโตและแพร่กระจายของเซลล์มะเร็ง ?

ถึงแม้ว่าคอมบูชาที่หมักจากชา (โดยเฉพาะชาเขียว) อุดมไปด้วยสารต้านอนุมูลอิสระหลายชนิดที่ช่วยป้องกันหรือยับยั้งความเสียหายของเซลล์ที่เกิดขึ้นจากอนุมูลอิสระอย่างสารโพลีฟีนอล (polyphenol) ซึ่งปัจจุบันมีผลงานวิจัยที่รายงานประสิทธิภาพของสารสำคัญที่พบในคอมบูชาดังกล่าวนี้ในสัตว์ทดลองเท่านั้น เช่น

– มีงานวิจัยที่ศึกษาคุณสมบัติของคอมบูชาในหนูที่ได้รับสารละลายตะกั่วติดต่อกัน โดยแบ่งหนูทดลองออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่กินคอมบูชาควบคู่กับได้รับสารตะกั่ว กับกลุ่มที่ไม่ได้กินคอมบูชา พบว่าเซลล์ที่ถูกทำลายจากสารตะกั่วของหนูกลุ่มแรกนั้นมีจำนวนลดลง ดังนั้นเครื่องดื่มชนิดนี้มีส่วนลดความเป็นพิษของตับจากการได้รับสารเคมีที่เป็นพิษได้

– มีงานวิจัยที่หนูถูกป้อนอาหารที่มีคอเลสเตอรอลสูงเป็นประจำกินคอมบูชาต่อเนื่องติดต่อกัน หลังจากนั้นเปรียบเทียบปริมาณคอเลสเตอรอลชนิดดี (HDL) และคอเลสเตอรอลชนิดเลว (LDL) ก่อนและหลังกิน พบว่า LDL มีปริมาณลดลง แต่ HDL มีปริมาณเพิ่มขึ้น ดังนั้นคอมบูชาอาจมีส่วนช่วยลดระดับไขมันเลวได้ และอาจช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดด้วยเช่นกัน

– ให้หนูที่มีระดับน้ำตาลในเลือดสูงกินคอมบูชาติดต่อกัน พบว่าหนูมีระดับน้ำตาลในเลือดลดลง ดังนั้นการดื่มคอมบูชาจึงอาจส่งผลดีต่อผู้ป่วยโรคเบาหวาน ซึ่งเป็นภาวะที่ร่างกายมีระดับน้ำตาลในเลือดสูงกว่าปกติ

นอกจากนี้ ยังมีงานวิจัยอีกหลายชิ้นที่ระบุว่าสารต้านอนุมูลอิสระหลายชนิดที่อยู่ในชาเป็นส่วนผสมหลักของการหมักคอมบูชามีส่วนช่วยป้องกันการเกิดเซลล์มะเร็ง รวมถึงยับยั้งการแพร่กระจายของเซลล์มะเร็งได้

อย่างไรก็ตาม งานวิจัยดังกล่าวเป็นเพียงการทดลองทางห้องปฏิบัติการ และทดลองในสัตว์เท่านั้น ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นจึงอาจแตกต่างกับการทดลองในคน ซึ่งปัจจุบันยังไม่มีงานวิจัยใดที่ศึกษาคุณสมบัติของคอมบูชาในด้านการต้านอนุมูลอิสระ ความเสี่ยงการเกิดโรคหัวใจ ช่วยควบคุมและลดระดับน้ำตาลในเลือด ป้องกันการเติบโตและแพร่กระจายของเซลล์มะเร็งกับคนโดยตรง จึงจำเป็นต้องรองานวิจัยสนับสนุนเพิ่มเติมที่ชัดเจนเพื่อยืนยันอีกครั้ง

👉 เด็กเล็กและวัยรุ่น ดื่มคอมบูชาได้มั้ย ส่งผลอะไรกับร่างกายบ้าง หรือไม่ควรดื่ม ?

คอมบูชาจัดเป็นเครื่องดื่มที่มีรสเปรี้ยวนำและหวานเล็กน้อย และอาจพบแอลกอฮอล์เล็กน้อยในบางผลิตภัณฑ์ รวมถึงมีปริมาณกาเฟอีนเป็นส่วนผสม ถึงแม้จะมีปริมาณกาเฟอีนต่ำกว่ากาแฟราว 1 ใน 3 ของปริมาณที่พบ ขึ้นอยู่กับส่วนผสมและกระบวนการหมัก

อย่างไรก็ตาม การดื่มคอมบูชานั้นควรเริ่มต้นดื่มในปริมาณน้อย ๆ เพื่อทดลองก่อน แล้วค่อย ๆ ดูว่ามีผลอย่างไร ก่อนจะดื่มในปริมาณที่มากขึ้น แต่จากการสืบค้นข้อมูลพบว่าเด็ก ๆ ส่วนใหญ่ดื่มคอมบูชาได้โดยไม่มีปัญหา แต่ไม่เหมาะกับเด็กที่มีอายุต่ำกว่าอายุ 5 ขวบ เนื่องด้วยระบบทางเดินอาหารยังมีความบอบบางหากมีปริมาณกรดสูงอาจมีผลเสียต่อสุขภาพได้

👉 คนสุขภาพดี ออกกำลังกายสม่ำเสมอ ไม่มีปัญหาโรคเรื้อรัง ดื่มคอมบูชาได้มั้ย ?

ถึงแม้ความเชื่อเรื่องคุณประโยชน์ต่อสุขภาพของคอมบูชาจะถูกหยิบยกขึ้นมาพูดถึงอยู่เสมอ แต่ปัจจุบันมีงานวิจัยที่ศึกษาเกี่ยวกับชาหมักชนิดนี้โดยทดลองกับคนโดยตรงค่อนข้างจำกัด จึงไม่สามารถรับรองประสิทธิภาพของเครื่องดื่มชนิดนี้ได้อย่างแน่ชัด ผู้บริโภคจึงควรระมัดระวังในการบริโภคเครื่องดื่มชนิดนี้อยู่เสมอ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกระบวนการหมักที่ไม่สะอาดอาจทำให้คอมบูชาปนเปื้อนจากเชื้อโรค อีกทั้งภาชนะบรรจุที่ไม่เหมาะสม สิ่งเหล่านี้ล้วนก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพได้

ดังนั้น การกินอาหารที่มีประโยชน์ พักผ่อนให้เพียงพอ และออกกำลังกายสม่ำเสมอ ถือเป็นยาวิเศษสุดในวิถีชีวิตปัจจุบัน

ตรวจสอบโดย : พีรพล อนุตรโสตถิ์

เรียบเรียงโดย : คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

สามารถรับชมคลิปรายการ ชัวร์ก่อนแชร์ : 6 ประโยชน์ของคอมบูชา จริงหรือ ? และ คอมบูชา ดื่มอย่างไร ?