สำนักข่าวไทย 6 ต.ค. – จากเรื่องราวของครูโรงเรียนเอกชนชื่อดังที่ทำร้ายร่างกายเด็กจนกลายเป็นกระแสวิพากษ์วิจารณ์ในสังคม ทั้งเอาถุงดำคลุมหัว หยิกเด็ก แล้วเราจะรู้ได้อย่างไรว่าการกระทำเหล่านี้ไม่ได้ส่งผลถึงเด็ก?
บาดแผลจากผู้ใหญ่…เป็นเด็ก ไม่รู้เรื่องอะไรหรอก
มายาคติที่ผู้ใหญ่คิดเองเออเอง … ทั้งที่ตัวเองก็เคยเป็นเด็กมาก่อน … แต่อาจจะหลงลืมไปว่า คุณสมบัติที่ทรงพลังที่สุดของเด็กก็คือ การสังเกต เฝ้าดู หูฟังทุกสิ่งทุกอย่างที่พ่อแม่ คนรอบข้าง พูด และทำ คือสิ่งที่เด็กเห็น จดจำ และทำตามได้มากที่สุด
แต่สิ่งที่น่ากลัวไปกว่านั้นก็คือ ความคิดและการตีความของเด็ก … ตามหลักพัฒนาการ เด็ก ‘คิด’ วิเคราะห์ แยกแยะ สิ่งที่เขาเรียนรู้ผ่านการมอง ได้ยิน สัมผัส และประสบการณ์ทุกอย่างตั้งแต่ตื่นนอนยันนอนหลับในทุกวันที่เขาเริ่มรู้ความ โดยเฉพาะหลังอายุ 2 ปีที่เขาเริ่มมีจินตนาการในรูปแบบของตัวเอง … เด็กไม่รู้เรื่องหรอก … หลอกเด็กเลยแล้วกัน
-ไม่อยากให้เล่นในที่มืด ก็หลอก ‘ผี’ ไปเลยแล้วกัน
-ไม่อยากให้ดื้อ ก็หลอกให้กลัวหมอ กลัวตำรวจก็แล้วกัน
-ไม่อยากให้ซน ก็เอาถุงดำคลุมให้กลัวก็แล้วกัน
-ไม่อยากให้ลูกเล่นกับหมา ก็หลอกให้กลัวหมาก็แล้วกัน
ขู่ไปเลย พี่น้อง … เด็กไม่คิดอะไรมากหรอก …
ไม่ใช่เลย … สิ่งเหล่านี้อาจสร้างปมที่เลวร้ายอันประเมินไม่ได้ให้กับเด็กในระยะสั้นและยาวได้เลย บางคนกลัวผี กลัวหมา กลัวความมืดจนทำให้ใช้ชีวิตได้ยากมากไม่เว้นแม้แต่ตอนเป็นผู้ใหญ่แล้ว … บาดแผลที่ประเมินค่าไม่ได้ … ที่กรีดลึกลงในสมองที่กำลังพัฒนาที่เกิดแผลเป็นไม่ยากจะลบเลือน ยิ่งขู่ ยิ่งปักใจเชื่อ …
เด็กไม่รู้เรื่องหรอก … บังคับ ทำโทษไปเลยก็แล้วกันอยากให้นั่งเป็นที่เป็นทาง อยากให้ทำไม่เลอะเทอะ อยากให้อยู่ในโอวาท ทำตาม ไม่หือไม่อือ ก็บิดหู ดึงแขน ผลักให้ล้ม ตี ด่าทอ ชี้นิ้ว ไปเลย เด็กไม่คิดมากหรอก กลัวหน่อยจะได้ทำตาม
ไม่ใช่เลย … เด็กไม่จดจำอะไรหรอก นอกจาก ความเจ็บ ความรุนแรง ที่ได้รับ และจะส่งต่อความรุนแรงนั้นต่อไปที่ตนเองและคนอื่นรอบตัว … สร้างปมและนิสัย บางคนลามไปถึงสันดานแห่งความรุนแรง … คุณอาจไม่รู้ว่า ความรุนแรงที่กระทำต่อเด็กที่คุณคิดว่าไม่รุนแรง ไม่ได้ตั้งใจ แค่หยอกเล่นกับเด็กในวันนี้ …
หยอก หรือ ไร้จิตสำนึก !?
หากเอาแบบสุดทางที่จะเป็นได้เลย คุณอาจกำลังสร้างอาชญากร ฆาตกร คนไม่ดีส่งออกไปยังสังคมในอนาคตก็ได้ น้อยกว่านั้นลงมา คุณอาจสร้างผู้ใหญ่ที่คิดว่าตนเองไร้ค่า ไม่มั่นใจในตนเอง เป็นโรคซึมเศร้า หรือจริง ๆ แล้ว อาจจะไม่ได้มีผลระยะยาวขนาดนั้นก็ได้ เพราะหลายคนก็เติบโตมากับไม้เรียว การด่าทอของพ่อแม่ ครูอาจารย์ ก็เห็นเป็นผู้เป็นคน มีอาชีพการงานที่ดีได้นี่หว่า …
แต่ !!!คุณไม่รู้หรอกว่าบาดแผลไหนลึกจนยากจะลบออก บาดแผลไหนตื้นดีขึ้นได้ … เพราะเด็กแต่ละคนตีความและจดจำไม่เหมือนกัน
คนพูดไม่เคยจำ คนฟังไม่เคยลืม
คนทำอาจไม่คิดอื่น
แต่ความขมขื่นไม่ลืมเลือน
ขอบคุณที่มา : เพจเลี้ยงลูกตามใจหมอ
อีกหนึ่งเพจที่ออกมาให้คำแนะนำเกี่ยวกับการช่วยเด็กเพื่อไม่ให้มีบาดแผลในใจ คือเฟซบุ๊กเพจ เข็นเด็กขึ้นภูเขา
ช่วยเด็กอย่างไรไม่ให้มีแผลในใจ
“สวัสดีค่ะคุณหมอ เห็นคุณหมอเขียนเรื่องครูทำเด็ก ลูกคุณแม่ก็มีเหตุการณ์คล้ายๆ กัน จากคนเลี้ยง ทำรุนแรง ทั้งคำพูด มีทั้งขู่ให้กลัว (เช่น ถ้าซนจะเอาไปทิ้งนะ จะให้ตำรวจมาจับ) ประชด เปรียบเทียบ ฯลฯ บางทีขังเด็กไว้ในห้องน้ำถ้าเด็กซนหรือไม่ทำตาม หลังจากนั้นลูกก็ฝันร้าย และดูไม่ร่าเริงเหมือนเดิม แม่เพิ่งทราบว่าเขาทำแบบนี้นานแล้ว เขาเป็นคนเลี้ยงหลักเลย แม่ก็ทำงานไม่ค่อยมีเวลา แต่ตอนนี้ไม่ได้ให้เขามาดูลูกแล้วค่ะ ทีนี้จะช่วยยังไงไม่ให้ลูกมีแผลในใจดีคะ”
ในการเป็นจิตแพทย์เด็กที่ผ่านมา หมอเคยพบเด็กที่เผชิญกับเหตุการณ์บางอย่างที่ทำให้เกิดผลกระทบทางกายและใจ
หมอคิดว่ามีความสำคัญในการที่ผู้ใหญ่ต้องทำความเข้าใจและดูแลเด็กได้ จึงอยากเขียนบทความนี้ โดยแบ่งเป็น 2 ส่วนค่ะ ส่วนแรกคือ ทำความเข้าใจอาการของเด็ก สองคือ การจัดการดูแล
ต้องเข้าใจการแสดงออกของเด็กเวลาที่เครียดจากการถูกกระทำก่อน เพราะบางทีเด็กก็ไม่บอก ยิ่งเป็นเด็กเล็ก เขายังพูดบอกไม่เก่ง บางทีบอกไปผู้ใหญ่ก็ไม่ได้คิดว่าเป็นจริงๆ
1.1 เด็กอาจรู้สึกเหมือนประสบเหตุการณ์นั้นอยู่เรื่อยๆ เช่น นึกถึง เห็นภาพ ได้ยินเสียง ทำให้ไม่สบายใจอย่างมาก แต่ก็หยุดนึกถึงไม่ได้
1.2 ถ้าเป็นเด็กเล็ก อาจพูดบอกไม่ได้ชัดเจน แต่เด็กเล็กจะแสดงออกถึงความไม่สบายใจผ่านการเล่น วาดรูป เด็กอาจจะเล่นซ้ำๆ เป็นธีมที่เกี่ยวกับเหตุการณ์ที่เจอมา
1.3 เด็กบางคนฝันร้ายเกี่ยวกับเหตุการณ์ หรือ ฝันร้ายเกี่ยวกับการพลัดพราก เรื่องน่ากลัวต่างๆ
1.4 ถ้ามีคน หรือ สิ่งของที่ทำให้คิดถึงเหตุการณ์ เด็กก็จะกลัว เช่น เด็กที่เคยถูกขังในห้องน้ำก็อาจจะเกิดความกลัวมากเวลาเห็นห้องน้ำ ไม่ยอมเข้าห้องน้ำ เป็นต้น
1.5 ในเด็กบางคนอาจจะแสดงออกมาในรูปแบบอาการทางกาย เช่น ปวดท้อง ปวดหัว ใจสั่น เวลาที่มีอะไรที่ทำให้คิดถึงเหตุการณ์นั้นๆ
1.6 อาการเฉยชา ไม่สนใจ เพราะช็อคกับเหตุการณ์ ไม่ร่าเริง ไม่เล่นอะไรที่เคยชอบ หรือบางคนก็งอแงร้องไห้มากกว่าปกติ
1.7 เด็กอาจมีอาการกลัวการแยกจาก ติดคนที่ดูแลมากขึ้น ร่วมกับมีพฤติกรรมถดถอยเหมือนกลายเป็นเด็กอีกครั้ง บางคนปัสสาวะรดที่นอน
1.8 เด็กมีอาการตื่นกลัว ตกใจง่าย บางคนนอนไม่หลับ มีนอนสะดุ้ง ละเมอ กลัวเสียงดังๆ เด็กบางคนที่ประสบเหตุการณ์ระเบิดจะกลัวมากเวลาดูหนังเกี่ยวกับสงครามที่คล้ายๆเหตุการณ์ที่เคยเจอมา
1.9 เด็กอาจจะมีพฤติกรรมเปลี่ยน อารมณ์หงุดหงิดง่าย ก้าวร้าวขึ้น หรืออาจจะไม่ค่อยมีสมาธิ
ส่วนในเบื้องต้นนั้น พ่อแม่หรือผู้ปกครองต้องทำอย่างไรในการช่วยเหลือเด็กที่มีอาการเช่นนี้
2.1 เบื้องต้นควรจะทำให้เด็กรู้สึกปลอดภัย ให้ความมั่นใจว่าเขาจะถูกปกป้องดูแล เช่น กันคนที่กระทำต่อเด็กออกไปไม่ให้เขามาทำได้อีก นำเด็กออกจากจุดที่ถูกกระทำ
2.2 เวลาที่ลูกมีความกลัว ให้แสดงความเข้าใจรับรู้อารมณ์ของลูก บอกลูกว่า พ่อแม่อยู่กับหนูตรงนี้ ไม่มีใครมาทำอะไรหนู
2.3 เด็กบางคนที่มีพฤติกรรมหรือการแสดงออกบางอย่างที่ดูก้าวร้าว รุนแรงขึ้น ตรงนั้นอาจเป็นเพราะความเครียด อย่าไปตำหนิ หรือดุว่า แต่ทำความเข้าใจ
2.4 พ่อแม่ควรมีเวลาทำกิจกรรมกับลูก เล่นกับเขา ร้องเพลง เล่านิทาน ทำกิจกรรมที่เขาชอบ เน้นการมีปฏิสัมพันธ์ร่วมกันกับคนที่เด็กรักและไว้วางใจ ตรงนี้เป็นการฟื้นฟูจิตใจอย่างหนึ่ง
2.5 พ่อแม่ก็ต้องตั้งสติ เพราะความห่วงกังวลทำให้ผู้ใหญ่เกิดความกังวลหรือความเครียดได้ ก็ควรจัดการกับความเครียด ดูแลตัวเอง เพราะถ้าเราดูแลตัวเองไม่ได้ดี จะไปดูแลช่วยเหลือลูกๆ ก็คงไม่ง่ายนัก
2.6 หากพบว่าเด็กมีอาการดังกล่าวและไม่แน่ใจ อาการรุนแรงไม่ดีขึ้น ก็ควรพาเด็กไปรับการประเมินช่วยเหลือจากจิตแพทย์เด็กและวัยรุ่น
เป็นกำลังใจซึ่งกันและกัน สำหรับเด็กๆ และผู้ใหญ่ที่รักเด็กๆ ทุกคน ในช่วงเวลาที่มีข่าวไม่ค่อยดีนักเกี่ยวกับเด็กๆ นะคะ
ขอบคุณที่มา : เพจเข็นเด็กขึ้นภูเขา
